Bazen, dakikalar süren ani korku atakları yaşıyor musunuz? Kalp krizi geçirdiğinizi veya nefes alamadığınızı mı hissediyorsunuz? Bu ataklar öngörülemeyen zamanlarda gerçekleşiyor ve her an bir daha olabilir endişesine mi kapılıyorsunuz?

Eğer öyleyse; kaygı bozukluğu tiplerinden biri olan panik bozukluğunuz olabilir…

Panik atak nedir?

Panik bozukluğu olan kişiler tekrarlayan ve ani gelip, dakikalar süren korku atakları geçirirler. Bunlara panik atak denir. Panik atak, gerçek bir tehlike olmamasına rağmen felaket ve kontrolü kaybetme korkusu ile nitelenir. Kişi, panik atak sırasında kuvvetli fiziksel tepkiler de gösterebilir. Kalp krizi geçiriyormuş gibi hissedilebilir. Panik atağın ne zaman geleceği bilinmez ve insanlar başka bir atak olması ihtimaline karşı endişelenir ve korkar.

Panik bozukluğu olan insanlar; araba sürmek, markete gitmek gibi olağan rutinleri sürdüremedikleri için utanç ve bezginlik hissedebilirler. Panik bozukluk okul ve iş hayatına da zarar verebilir.

Panik atak nasıl olur?

Panik bozukluk bazı ailelerde tekrarlı olarak görülebilir, fakat neden bir takım kişilerde görülürken diğerlerinde görülmediği kesin olarak bilinmemektedir. Araştırmalar bazı kişilerin beyninde korku ve kaygı ile ilgili olan bölgelerin daha aktif olduğunu göstermektedir. Araştırmacılar stresin ve çevresel etkenlerin yanı sıra biyolojik, psikolojik, sosyal faktörlerin bu bozukluk üstünde etkisi olduğunu söylemektedir.

Panik atak belirtisi

Panik bozukluğu olan insanlarda;

  • Ani ve tekrarlayan korku atakları
  • Panik atak sırasında kontrolden çıkmışlık hissi
  • Bir sonraki atağın ne zaman olacağına dair yoğun endişe
  • Panik atağın daha önce geçirildiği yerlerden korku ve kaçınma
  • Atak sırasındaki fiziksel belirtiler; kalbin güçlü ve hızlı atması, terleme, nefes alma problemleri, dayanıksızlık, baş dönmesi, sıcak ya da soğuk ürperti, karıncalanan ya da uyuşan eller, göğüs ağrısı, mide ağrısı görülebilir.

Panik atak ne kadar sürer?

Panik atak her an olabilir, uykuda bile. Atak genellikle 10 dakika içinde en şiddetli noktasına ulaşır ve zayıflamaya başlar, ama bazı belirtiler daha uzun sürebilir.

Tekrarlayıcı ve ileri derecede panik atak geçiren insanların hayatı oldukça kısıtlanabilir. Dolayısı ile panik atağın görüldüğü bir takım yerlerden ve durumlardan kaçınmaya başlamadan önce tedaviye başvurmaları gerekir. Mesela, panik bozukluğu olan biri asansörde panik atak geçirirse, bir asansör korkusu geliştirebilir ve bu; iş ya da ev seçiminde onu kısıtlamalara götürebilir. Hatta hangi doktora gidebileceğini ya da nerede eğlenebileceğini bile etkiler.

Bazı insanların hayatı o kadar kısıtlanır ki alışverişe çıkmak veya araba kullanmak gibi olağan aktivitelerden bile sakınırlar. Yaklaşık üçte biri eve hapsolur ya da ancak eşinin ve ya güvendiği birinin yanındayken korkulan durumla yüzleşebilir. Durum bu kadar ilerlediğinde buna agorafobi ya da açık alan korkusu denir.

Erken tedavi genellikle agorafobiyi önler, ama birileri doğru teşhisi koymadan önce panik bozukluğu olan insanlar yıllarca doktordan doktora, defalarca acil servise gitmek durumunda kalabilir. Bu çok talihsiz bir durumdur çünkü panik bozukluk, kaygı bozuklukluları arasında, tedavisi en başarılı olan tiptir. Çoğu zaman ilaç tedavisine, korku ve endişeye sebep olan düşünme şeklini değiştiren çeşitli bilişsel psikoterapilere olumlu cevap verir.

Panik bozuklukla beraber genelde, alkol, madde kullanımı veya depresyon gibi ciddi problemler görülebilir. Bu durumların ayrı bir şekilde tedavi edilmesi gerekir. Depresyon belirtileri, mutsuzluk ve umutsuzluk hisleri, iştah ve uyku düzeninde değişiklik, düşük enerji ve konsantrasyon güçlüğü içerir. Depresyonu olan birçok kişi antidepresan ilaç tedavisi, bir takım psikoterapiler veya ikisinin bir tür birleşimi ile tedavi edilebilir.

Öncelikle belirtileriniz hakkında doktorunuzla konuşun. Doktorunuz bu belirtileri herhangi başka bir problemin yaratıp yaratmadığına dair bir muayene yapmalıdır. Doktorunuz sizi bir akıl sağlığı uzmanına yönlendirebilir.

Agorafobi

Bazı insanlar daha önce panik atak geçirdikleri yerlere veya durumlara, tekrar geçirme endişeleri yüzünden gitmeyi bırakırlar.

Bu insanların agorafobisi vardır. Tipik olarak çıkışın kolay olmayacağını hissettikleri; alışveriş merkezleri, toplu taşıma araçları ya da geniş spor arenaları gibi kamusal alanlardan kaçınırlar. Panik bozukluğu olan insanlar içinde yaklaşık üç kişiden biri agorafobi geliştirir. Sürekli bir sonraki atağı beklemekten ve önlem almaktan dünyaları küçüldükçe küçülür. Bazı insanlar kedilerine sabit rotalar ya da alanlar belirler ve bu alanların dışına çıkmaları gerekirse ciddi derecede kaygı yaşarlar.

Agorafobiniz varsa kaçınabileceğiniz yerler ve durumlar

  • Evden uzak olmaktan kaçınma
  • Yanınızda güvendiğiniz bir insan olmadan herhangi bir yere gitmekten kaçınma
  • Fiziksel performanstan (panik atağı tetikleyeceğine inanıldığı için) kaçınma
  • Çıkışın çok kolay olmadığı yerlerden (restoran, dükkânlar, toplu taşıma gibi) kaçınma
  • Araba sürmekten kaçınma
  • Panik atak geçirmenin utanç verebileceğinin düşünüldüğü yerlerden kaçınma; sosyal buluşmalar gibi
  • Paniği tetikleyebilecek şeyleri yemek içmekten (alkol, kafein ya da bazı yiyecek ve ilaçlar gibi) kaçınma

Bununla yaşamak

“Bir gün hiç yoktan kendimi çok kötü hissettim. Çok korkuyordum. Öleceğimi zannettim. Kalbim çok güçlü atıyordu ve başım dönüyordu. Bu hisler iki haftada bir geliyordu. Aklımı yitirdiğimi zannediyordum.”

“Daha fazla atak geçirdikçe, daha da korkar oldum. Sürekli korku içinde yaşıyordum. Bir sonraki atağın ne zaman geleceğini bilmiyordum. O kadar korkuyordum ki evimden çıkmak istemiyordum.”

“Arkadaşım ne kadar korku içinde olduğumu gördü ve doktoru aramam gerektiğini söyledi. Doktorum fiziksel olarak sağlıklı olduğumu ama panik bozukluğumun olduğunu söyledi. Doktorum korkumu azaltan ilaçlar verdi. Ayrıca korkumla baş etmeyi öğrenmek için bir psikoterapist ile çalışmaya başladım. Çok çabalamam gerekti, ama birkaç ay süren ilaç ve terapi sayesinde, tekrar kendim gibi hissetmeye başladım.”

Panik ataklar ciddi midir?

Evet, panik ataklar gerçektir ve duygusal olarak oldukça sıkıntı vericidir. Şanslıyız ki, özel tedavilerle kontrol altına alınabilirler. Rahatsız edici fiziksel belirtileri yüzünden bazen kalp krizi ya da hayatı tehdit edici başka problemlerle karıştırılabilirler. Aslında, göğüs ağrısıyla acile başvuran insanların bazıları panik atak geçiriyordur. Bu yüzden, bu tip durumları elemek amacıyla kişilere birçok fiziksel tarama yapılır. Maalesef, bu insanlar çoğu zaman panik bozukluk yaşadıklarına dair doğru teşhisi alamazlar.

Yakınları ya da hastane görevlileri bu kişileri tehlikede olmadıklarına dair ikna etmeye çalışırlar. Fakat genellikle bu çabalar hastanın zorlanmalarına zorluk katar. Eğer doktor; “önemli bir şey değil”, “hepsi kafanda” ya da “endişe etmeyi gerektiren bir şey yok” gibi cümleler kurarsa, bu hastaya gerçek bir problem olmadığı izlenimini verebilir ve bu belirtilerle tek başına başa çıkmak zorunda olduğunu, tedavinin gerekli ya da mümkün olmadığını düşündürtebilir.

Önemli olan nokta panik atakların kesinlikle ciddi olduğu, fakat organlarımızı tehdit etmediğidir. O yüzden, panik atak geçiren birine nasıl yardımcı olması gerektiğini merak eden birinin hastanın korkularını ve belirtilerinin yoğunluğunu kabul etmesi, ona panik atak geçirdiğini ve hayatını tehdit eden bir durum olmadığını, bunun tedavi edilebileceğini anlatmaya çalışması gerekir.

Panik atak nasıl olur?

Panik atağın belirtilerinden çoğu fizikseldir ve çoğu zaman bu belirtiler o kadar kuvvetlidir ki insanlar kalp krizi geçirdiklerini zannederler. Aslında panik atak geçiren insanlar, hayatlarının tehlikede olduğunu düşünerek birçok kez acile veya doktora giderler. Göğüs ağrısı, kalp çarpıntısı, nefes almada zorluk gibi belirtilerin tıbbi sebeplerden olup olmadığına bakmak önemlidir ama genellikle olası sebebin panik olabileceği gözden kaçırılır.

Panik atak nasıl yenilir? Panik atak hastalığı nasıl geçer?

Panik ataklar ve panik bozukluk iyileştirilebilir durumlardır. Genellikle kendi kendine yardım teknikleri veya psikoterapi seansları ile başarılı tedavi yapılabilir.

Panik atak tedavisi

Bilişsel Davranışçı Terapi

Genellikle panik atak, panik bozukluk ve agorafobinin en etkili tedavi yöntemi bilişsel davranışçı terapiolarak kabul edilir. Bilişsel davranışçı terapi panik atakların sürmesini ve tetiklenmesini etkileyen düşünce kalıplarına odaklanır. Korkularınıza daha gerçekçi bir biçimde bakmanıza yardım eder.

Örneğin, araba kullanırken bir panik atak geçirirseniz, en kötü ne olabilir? Arabayı kenara çekmeniz gerekebilir ama büyük olasılıkla arabayı çarpmazsınız ya da kalp krizi geçirmezsiniz. Gerçekten felaket bir şeyin gerçekleşmeyeceğini anladığınızda panik deneyimi sizi daha az korkutur.

Panik atak ve panik bozukluğu tedavisinde Alıştırma Terapisi

Panik bozukluğu alıştırma terapisi ile tedavi ederken, size kontrollü ve güvenli bir çevrede paniğin fiziksel duyumları yaşatılır. Böylece daha sağlıklı baş etme yöntemleri öğrenebilirsiniz. Hızlı hızlı nefes alıp vermeniz, kafanızı sallamanız ya da nefesinizi tutmanız istenebilir. Her alıştırmada, içsel duyumlarınızdan daha az korkmaya ve paniğiniz üzerinde daha çok kontrol sahibi olduğunuzu hissetmeye başlarsınız.

Agorafobiniz varsa, korktuğunuz ve gitmekten kaçındığınız durumla karşılaştırılırsınız. Özgül fobilerin tedavisinde kullanılan alıştırma terapisindeki gibi, korktuğunuz durumla panik yok olana kadar karşı karşıya bırakılırsınız. Bu deneyim sayesinde, o durumun zararlı olmadığını ve duygularınız üzerinde kontrol sahibi olduğunuzu öğrenirsiniz.

Panik atak ve panik bozukluk için kendi kendine yardım teknikleri

Panik ataklar için profesyonel tedavi büyük fark yaratır. Fakat kendi kendinize de uygulayabileceğiniz birçok teknik mevcut…

  • Paniğin ne olduğunu öğrenin. Sadece panik hakkında bilgi edinmek bile rahatlamada yardımcı olur. Panik atak sırasında yaşanan kaygı, panik bozukluk ve kaç-savaş tepkisi hakkında okuyun. Panik yaşarken hissettiklerinizin olağan olduğunu ve bunların delirdiğinizi göstermediğini anlayacaksınız.
  • Nefes alış verişinizi kontrol etmeyi öğrenin. Hızlı nefes alıp vermek panik atak sırasında birçok duyum yaratır (baş dönmesi, göğüs daralması gibi). Derin nefes almak ise kaygılı hissettiğinizde kendinizi yatıştırmak için kullanabileceğiniz bir baş etme becerisidir. Nefes alış verişinizi kontrol etmeyi öğrenirseniz, korktuğunuz duyumları hissetme olasılığınız düşer.
  • Gevşeme teknikleri uygulayın. Düzenli yapıldığında, yoga, meditasyon, progresif kas gevşetme gibi aktiviteler panik ve kaygının yarattığı stres tepkilerinin tersine vücudun gevşeme tepkisini güçlendirir. Bu rahatlama teknikleri gevşemeyi sağlamanın yanı sıra, mutluluk ve sükûnet sağlar. Günlük hayatınızda bunlara yer verin.

 

 

 

Bu yazı sadece bilgilendirme amaçlı olup, tavsiye veya tedavi önerisi içermez. Şikayetleriniz için lütfen doktorunuza başvurunuz.